آیه 20 سوره جاثیة

هذا بَصائِرُ لِلنَّاسِ وَ هُدىً وَ رَحْمَةٌ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ «20»

هذا بَصائِرُ لِلنَّاسِ‌: اين قرآن يا اتباع شريعت اسلام، بينائيهائى است براى مردمان، يعنى بينا كننده وجه صلاح و راه فلاح و نجات و مبين امور دينيه است. وَ هُدىً وَ رَحْمَةٌ: و راه نماينده‌اى است از گمراهى و بخششى است از جانب سبحانى، لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ‌: براى گروهى كه يقين كنند و از شك بيرون آيند تا از عذاب نجات يافته به ثواب ابدى نائل شوند.

«شأن نزول»: جماعتى از مشركان به مؤمنان گفتند: اگر بعث و حشر واقعى است چنانچه شما گوئيد ما آنجا از شما به مال و جاه پيش خواهيم بود مانند

جلد 12 - صفحه 51

امروز، آيه نازل شد:

وَ لَقَدْ آتَيْنا بَنِي إِسْرائِيلَ الْكِتابَ وَ الْحُكْمَ وَ النُّبُوَّةَ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلَى الْعالَمِينَ «16» وَ آتَيْناهُمْ بَيِّناتٍ مِنَ الْأَمْرِ فَمَا اخْتَلَفُوا إِلاَّ مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْياً بَيْنَهُمْ إِنَّ رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ فِيما كانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ «17» ثُمَّ جَعَلْناكَ عَلى‌ شَرِيعَةٍ مِنَ الْأَمْرِ فَاتَّبِعْها وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ «18» إِنَّهُمْ لَنْ يُغْنُوا عَنْكَ مِنَ اللَّهِ شَيْئاً وَ إِنَّ الظَّالِمِينَ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ وَ اللَّهُ وَلِيُّ الْمُتَّقِينَ «19» هذا بَصائِرُ لِلنَّاسِ وَ هُدىً وَ رَحْمَةٌ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ «20»

ترجمه‌

و هر آينه بتحقيق داديم به بنى اسرائيل كتاب تورية و حكم فرمائى‌

جلد 4 صفحه 636

و پيغمبرى را و روزى داديم آنان را از پاكيزه‌ها و برترى داديمشان بر جهانيان‌

و داديم بآنان دليلهاى روشنى از امر دين پس اختلاف نكردند مگر بعد از آنكه آمد آنها را دانش بجهت ستم و دشمنى كه ميانشان بود همانا پروردگار تو حكم ميكند ميان آنها روز قيامت در آنچه بودند كه در آن اختلاف ميكردند

پس قرار داديم تو را بر طريقه مستقيمه‌ئى از امر دين پس پيروى كن آنرا و پيروى مكن خواهشهاى آنان را كه نميدانند

همانا آنها هرگز دفع نميكنند از تو چيزى از اراده خدا را و همانا ستمكارانند بعضيشان دوستان بعضى و خدا دوست پرهيزكاران است‌

اين موجبات بينائى و بصيرت براى مردم است و هدايت و رحمت براى گروهى كه يقين ميكنند.

تفسير

خداوند متعال بعد از بيان نعم بى‌پايان خود نسبت بعموم بندگان شمه‌ئى از آن نسبت بخصوص اولاد حضرت يعقوب پيغمبر ملقّب باسرائيل را ذكر فرموده كه ما بآنها كتاب تورية و حكومت در مخاصمات و رسالت در احكام عطا فرموديم و روزى داديم ايشان را از اشياء حلال پاكيزه مانند منّ و سلوى و غيره و برترى داديمشان بر جهانيان زمانشان يا بر ساير قبائل بزيادى انبياء عظام در ميان آنان چون گفته‌اند هزار نفر از آنها بمقام نبوّت رسيدند و برترى پيغمبر ما و ائمه اطهار بر انبياء سلف مسلّم است و نيز عطا فرموديم بايشان دلائل و اماراتى از امر نبوت پيغمبر خاتم و صدق او يا امر نبوّت خودشان يا احكام دين پس اختلاف ننمودند و فرقه فرقه نشدند مگر بعد از آنكه عالم شدند بحق و حقيقت براى طلب رياست و اعمال عداوت بين خودشان و ساير اغراض فاسده و خدا حكم ميكند ميان آنها بتميز حق از باطل و مجازات ناحق گويان و منكرين علائم صدق پيغمبر آخر الزّمان و آنان كه ستم نمودند بر خود و خلق بأغراض فاسده خودشان در روز قيامت كه روز دادستانى حقّ از خلق و رفع اختلافات است آنچه تا كنون ذكر شد به تبع مفسّرين بود ولى بنظر حقير وجهى براى اختصاص كتاب بتورية نيست چون زبور و انجيل هم به بنى اسرائيل داده شده و ظاهرا مراد از حكم حكومت مطلقه و سلطنت حقّه است كه خداوند بحضرت داود و سليمان عليهما السلام عطا فرمود و اختصاص بقضاوت ندارد و آيات راجع به بنى اسرائيل‌

جلد 4 صفحه 637

است نه خصوص حضرت موسى تا آنكه كتاب مخصوص بتورية و حكم منحصر بمرافعات گردد و مؤيّد اين معنى است كه خداوند به پيغمبر خاتم ميفرمايد پس قرار داديم تو را بر طريقه حقّه از امر دين پس پيروى كن از آن و متابعت خواهش نفسانى جهّال را منما كه ميخواهند تو را وادار بدين خودشان نمايند چون آن حضرت بعد از تمام انبياء بنى اسرائيل مبعوث برسالت شد نه خصوص حضرت موسى تا آيات راجع باو باشد و نيز ميفرمايد همانا مشركين مكّه و اهل كتاب از فرق يهود و نصارى دفع نميكنند هرگز از تو چيزى از عذاب و قهر خدا را و ستمكاران بخويش و خلق از هر فرقه و ملّتى باشند ياران و ياوران يكديگرند در مخالفت و معاندت با تو چون با هم سنخيّت دارند و همه پيرو شيطانند ولى نبايد تو از معاضدت آنها با يكديگر باك داشته باشى چون خدا نگهدار و ياور اهل تقوى است كه تو پيشرو آنانى و او شرّ آنها را از شما كفايت خواهد فرمود و قمّى ره فرموده اين تأديب است براى پيغمبر صلى اللّه عليه و اله و مراد امّتند و در هر حال اين قرآن و آيات آن موجبات بصيرت و بينائى مردم است در امور دين و دنياى خودشان و راهنما و دليل واضح و رحمت و نعمت است براى كسانيكه در مقام تحصيل يقين برآيند و بخواهند بوسيله عمل بقرآن بسعادت دنيا و آخرت برسند نه كسانيكه از آن اعراض و بقوانين كفّار اعتماد نموده‌اند.

هذا بَصائِرُ لِلنّاس‌ِ وَ هُدي‌ً وَ رَحمَةٌ لِقَوم‌ٍ يُوقِنُون‌َ «20»

‌اينکه‌ بيانات‌ و آيات‌ شريفه قرآن‌ بينايي‌ ناس‌ ‌است‌ چه‌ ‌در‌ قسمت‌ مواعظش‌ و چه‌ ‌در‌ بيان‌ قصصش‌ ‌از‌ انبياء سلف‌ و امم‌ سالفه‌، و چه‌ ‌در‌ قسمت‌ احكامش‌ باعث‌ بصيرت‌ ناس‌ ‌است‌ و لكن‌ انتفاع‌ ‌از‌ ‌آن‌:

وَ هُدي‌ً وَ رَحمَةٌ لِقَوم‌ٍ يُوقِنُون‌َ يقين‌ بامر آخرت‌ و ثواب‌ و عقاب‌ و رحمت‌ و غضب‌ الهي‌ داشته‌ باشند البته‌ كاري‌ ‌که‌ موجب‌ غضب‌ الهي‌ شود ‌از‌ ‌آنها‌ سر نميزند و براه‌ مستقيم‌ الهي‌ هدايت‌ شدند و مشمول‌ رحمت‌هاي‌ ‌غير‌ متناهي‌ ‌او‌ گرديدند ببركت‌ قرآن‌ مجيد.

هذا بَصائِرُ لِلنّاس‌ِ بصيرت‌ ‌در‌ ‌هر‌ امري‌ ‌آن‌ ‌است‌ ‌که‌ بداند طريق‌ وصول‌ ‌به‌ آنرا و قرآن‌ مجيد بهترين‌ طريق‌ وصول‌ بسعادت‌ ‌را‌ نشان‌ ميدهد و ‌از‌ ‌هر‌ جهت‌ حجت‌ ‌را‌ تمام‌ ميكند: إِن‌َّ هذَا القُرآن‌َ يَهدِي‌ لِلَّتِي‌ هِي‌َ أَقوَم‌ُ وَ يُبَشِّرُ المُؤمِنِين‌َ

جلد 16 - صفحه 120

اسراء، آيه 9. لكن‌ بهره‌ برداري‌ ‌از‌ ‌آن‌ خاص‌ّ اهل‌ يقين‌ ‌است‌: هُدي‌ً وَ رَحمَةٌ لِقَوم‌ٍ يُوقِنُون‌َ.

]

(آیه 20)- در این آیه به عنوان تأکید بر آنچه گذشت و دعوت به پیروی از این آیین الهی می‌گوید: «این قرآن و شریعت وسیله بینائیها برای مردم و مایه هدایت و رحمت برای گروهی است که اهل یقین هستند» (هذا بَصائِرُ لِلنَّاسِ وَ هُدیً وَ رَحْمَةٌ لِقَوْمٍ یُوقِنُونَ).

این تعبیر زیبائی است که از عظمت و تأثیر و عمق این کتاب آسمانی حکایت می‌کند برای آنها که رهرو راهند و جستجوگر حق.